Koppel kapitaal aan behoeften

In 1990 rol ik, na mijn studie economie aan de Erasmus universiteit, nat achter de oren bij toeval de institutionele pensioenwereld in. De pensioenwereld zocht op dat moment de heilige graal om hun beleggingen te matchen met hun verplichtingen. Op papier leek het zo mooi. Echter, hoe doe je dat? Vertrouwen op gezond verstand werd heel risicovol gevonden. Werken met een model dat het gedrag van het pensioenfonds weerspiegelt leek veel veiliger. De wereld van ‘Asset Liability Management’ (ALM), zoals we dat tegenwoordig in goed Nederlands noemen, en het modelleren van de toekomstige waarde van beleggingen (als resultaat van het gedrag van het pensioenfonds in het verleden) was geboren. In mijn eerste baan werd mij gevraagd zo’n model, dat de toekomstige verplichtingen en het gedrag van de beleggingen in kaart brengt, te maken. In 1993 kom ik terecht bij PGGM waar het management op dat moment worstelde met hoe het ALM-model te gebruiken en de uitkomsten ervan te interpreteren. In mijn begintijd carpoolde ik met Alfred Kool tussen Rotterdam en Zeist. We spraken over het gegegeven dat volgens ons het pensioenkapitaal steeds meer vervreemde van de samenleving. Het pensioenfonds werd gezien als een ‘profit centre’ en de maatschappelijke dimensie leek ver te zoeken. Ik hoor het Annemarie Jorritsma, toentertijd minster van Verkeer & Waterstaat nog zeggen: “We hebben geen geld voor investeringen”. Terwijl pensioenfondsen toen ruim meer dan 1000 miljard (toen nog) guldens hadden. Tijdens onze autoritten verwachtten we dat na de match-, modelleer- en managementfase van ALM, de maatschappelijke fase de volgende zou zijn. We waren van mening dat investeren in de basisstructuur van onze samenleving de best denkbare kapitaaldekking voor onze samenleving zou zijn in plaats van kapitaalinflatie op de kapitaalmarkt te creëren. Die maatschappelijke fase kwam er rond 1998 ook, maar werd heel micro ingevuld. Dat wil zeggen: niet beleggen in wapens en kinderarbeid.  Iets later kwam daar het selecteren van de duurzaamste bedrijven bij. En weer later de grotere betrokkenheid bij bedrijven om de bedrijfsvoering te verbeteren. Na zeven jaar PGGM richtte ik mij in 2000 als zelfstandig professional volledig op duurzaam beleggen of, zoals het tegenwoordig, heet verantwoord beleggen. Het drong na enige tijd tot mij door dat de benodigde macro-economische invulling van het begrip verantwoord beleggen er almaar niet kwam. Eind 2007 ging ik op zoek naar stevige handvatten voor de maatschappelijke dimensie. Begin 2008 loop ik tegen het boek ‘Plan B: Mobilizing to save civilization’ van Lester Brown aan. Lester Brown schets in zijn boek een integrale aanpak voor grote maatschappelijke uitdagingen, zoals o.a. energietransitie, voedselzekerheid, armoedebestrijding, herstel van biodiversiteit en stedelijke vernieuwing. Hij schetst ook welke budgetten nodig zijn om de maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Zijn visie inspireert mij om vooral integraal te kijken naar de maatschappelijke verantwoordelijkheid van pensioenfondsen en na te denken over hoe de institutionele beleggerswereld hier bij kan aanhaken. Ik doe een uitgebreide studie en organiseer daar in 2008 een eerste conferentie over. De reacties van de deelnemers inspireren mij om hiermee verder te gaan. Via het koplopersloket van de overheid word ik gekoppeld aan Transforum. Transforum hield zich bezig met de transformatie van de agri-scetor naar een duurzame sector. In 2010 haal ik Lester Brown naar Nederland. Samen met Herman Wijffels zijn zij de inspiratoren voor een bijeenkomst op de ss Rotterdam: een diner pensant over de wijze waarop we handen en voeten kunnen geven aan verduurzaming van de voedselketen. Tijdens die avond ontstond het commitment van de financiële wereld om te komen tot ‘Plan B beleggingsfondsen’. Inmiddels is Lester Brown heel recent opnieuw in Nederland geweest en is het commitment van financiële partijen in de tussentijd alleen nog verder versterkt. Ik verwacht dat de eerste concrete uitvloeisels hiervan op niet al te lange termijn zichtbaar worden. De voorbereiding voor de bijeenkomst op de ss Rotterdam doe ik o.a. met Dennis Kerkhoven. Samen borduren we voort op onze eigen persoonlijke ontwikkeling en wat er in de maatschappij al gaande is. We zien dat het bewustzijn onder bugers toeneemt. Het werd voor ons steeds duidelijker dat de burgers, als grootaandeelhouders via het pensioenkapitaal, zelf de sleutel in handen hebben om te bepalen waarin wordt belegd en hoe er wordt geproduceerd. En dat zij tegelijkertijd als consument kunnen bepalen wat er wordt geconsumeerd. Een ijzersterke combinatie om transities in onze basissytemen te realiseren. Het gedachtegoed ‘Connact to innovest in the basic needs’ van 0.0 is geboren. 0.0 gaat over transities, over dingen anders doen dan in het syteem dat de problemen heeft veroorzaakt gebruikelijk is. Boerenverstand is gebruiken is veel belangrijker dan het toepassen van kwantitatieve modellen die wel iets over het gedrag in het verleden, maar niets over de toekomst zeggen. De zwerm ‘nullen’ achter het gedachtegoed van 0.0 neemt toe in kracht. Als Strategic connactor binnen 0.0 zet ik mij in om het maatschappelijke kapitaal weer op een verantwoorde wijze te koppelen aan de behoefte van de eigenaar van het kapitaal: de burger. Door samen met de burger op een integrale, ‘closing the loop manier’, zowel de productieketen als de kapitaalketen in te zetten om (waar nodig op een innovatieve wijze) in de behoefte van diezelfde burger te voorzien.